Hubble Uzay Teleskobu, evrende bilinen bütün halde ve en büyük Einstein halkalarından birini görüntüledi.
ScienceNews sitesinin haberinde, Ocak Takımyıldızı’nın ev sahipliği yaptığı GAL-CLUS-022058’e şeklinden ötürü Molten Halkası takma adı verildiği, halkanın, birbirlerine 4 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan, muhtemelen etkileşim içindeki 2 galaksinin görüntüsü olduğu belirtildi.
Einstein halkası nedir ?
Albert Einstein 1912 yılında, henüz genel göreliliği yayınlamamışken, uzaktan gelen bir yıldız ışığının bir gök cisminin yakınında geçerken kütle-çekim etkisiyle ışığın bükülerek yolundan sapacağını ve bu sapmanın mercek etkisi yaparak ışığın parlaklığını arttıracağını yani yıldızın olduğundan daha parlak görüneceğini öngörmüştür.
Einstein 1915 yılında yayınladığı genel görelilik teoreminde uzayın aslında düz bir yapıda olmadığını, maddenin uzay-zaman yapısını büktüğünü belirtmiştir. Yani esasında uzay-zaman yapısı kütle-çekim etkisi sonucu eğri bir geometrik yapıya sahiptir. Bilindiği gibi bir yerden bir yere gitmek için kullanılan en kısa yol düz bir çizgidir ancak uzayın bükülmesinden dolayı bu bükülmeden ışık bile kurtulamaz.
Kütlesi olan her cisim ışığın rotasında sapmalar meydana getirebilir fakat bahsettiğimiz merceklenme olayında ışığın rotası öyle bir sapmıştır ki artık uzay-zamanın kendisi ciddi bir şekilde büküldüğünden tıpkı bir mercek gibi davranmaya başlar. Arka planında kalan gök cisimlerinin görsel kalitesinin bozulmasına, boyutlarının büyümesine hatta görüntülerinin çoğalmasına neden olur.
Bu fotoğraftaki durumda, SDP81 adındaki galaksi ile aramızdaki bir diğer galaksi öylesine hizalanmıştır ki, uzaktaki galaksiden gelen ışınlar kütle-çekim nedeniyle bükülerek bu halka görüntüsünü oluşturmaktadır. Kütleçekimsel merceklenme sonucu oluşan bu halka “Einstein halkası” olarak isimlendirilir.
Kütleçekimsel merceklenme’nin önemli bir diğer sonucu ise normal şartlarda görülemeyecek uzaklıkta olan gökcisimlerini ortaya çıkartmasıdır. Uzaktaki gökcisminin ışığı kütle-çekim kuvveti güçlü bir gök cisminin çekim kuvveti sonucu kırılacağından dolayı uzaktaki gök cismi gün yüzüne çıkmış olacaktır. Buradan şöyle bir sonuç çıkartabiliriz: Uzay’daki her gök cismi sahip olduğu kütle-çekim kuvvetinden dolayı tıpkı bir teleskop gibi davranır ve daha uzağı görebilmemiz için kütle-çekim kuvvetinin çok daha güçlü olması lazımdır.
Fotoğrafta yer alan SDSS J0146-0929 isimli galaksi kümesinde, yüzlerce farklı galaksi kütle-çekimi etkisiyle bir arada bulunuyor. Bu galaksi kümesinin kütlesi o kadar büyük ki dev kütlesi nedeniyle uzay-zamanda çok ilginç bir bozukluğun oluşmasına neden oluyor. Bu ilginç bozuklukla ilgili NASA yayınladığı yazıda “Einstein halkasını fotoğrafın arka planında bulunan bir galaksiden gelen ışınlar oluşturuyor. Dev galaksi kümesi, arkasından gelen bu ışınları büküyor, çeviriyor ve Dünya’ya doğru farklı yollar izlemeye zorluyor. Dolayısıyla galaksi sanki aynı anda birden fazla konumdaymış gibi görünebiliyor.” ifadelerini kullandı.
